چهارطاقی آغمیون، قدیمی ترین چهارطاقی آذربایجان شرقی - سرمایه گذاری ایکیوسی

چهارطاقی

چهارطاقی یا چهارتاقی در معماری به کالبدی با زمینه چهارگوش و پوشش گنبدی، متشکل از چهارپایه و یک طاق گنبدی بر روی آن، با چهار ورودی طاق دار گفته می گردد. چهارطاقی را چهاردر، چهارقاپو و چهاردروازه نیز نامیده اند.

چهارطاق یک نقشه مربع دارد و عناصر اصلی تشکیل دهنده آن عبارت اند از یک جرز در هر یک از چهار گوشه نقشه مزبور، چهار قوس که چهار جرز را به هم متصل می نماید، یک گنبد که به یاری یک گوشواره در بالای قوس ها ساخته می گردد و یک درگاه که در هر یک از چهار ضلع بنا پس از انتها کار به وجود می آید.

از طرح های چهارطاقی، به سبب قابلیت های بسیار در زمینه فضاسازی، در گستره زمانی، مکانی و در بناهای مذهبی و غیرمذهبی استفاده شده است. این طرح ها در دوره اسلامی نیز از آسیای میانه تا آفریقا، برای ساخت مساجد و آرامگاه ها و با ایجاد تغییراتی در نقشه و گوشه سازیِ آن و مصالح مختلف به کار رفته است.

قدیمی ترین چهارطاقی آذربایجان شرقی در صحرای سراب

قدیمی ترین اثر چار طاقی در آذربایجان شرقی چهارطاقی روستای آغمیون صحرای شهرستان سراب است که به استناد عکس های قدیمی موجود که تقریباً هر 5 سال یک بار از سوی استاد ترابی طباطبایی گرفته شده و در 25 سال فرایند فرسایش اثر مذکور را به خوبی نشان می دهد، همین طور بر اساس اندازه گیری های اجرا شده نقشه و پلان اولیه آن نیز ترسیم شده است که امید می رود با گردآوری مطالعات و با ارائه طرح بازسازی و احیای چار طاقی و تهیه طرح مقاوم سازی نسبت به دوباره سازی آن اقدام گردد.

چهارطاقی آغمیون

در سمت جنوبی روستای آغمیون (8/5 کیلومتریی سراب ) به فاصله ای اندک از قریه در میان مزارع مسطح و وسیعی ، بنایی سنگی چهارطاقی واقع شده است . این بنا در مجموع 12/5 کیلومتر از سراب فاصله دارد و در شمال شرقی سراب و شمال جاده سراب - اردبیل قرار گرفته است.

این بنا دارایی محوطه ای خارجی است که پایه سنگی دیوارهای آن باقی مانده است . محیط دیوارها در حدود 60 متر است و ضلع جنوبی که طول محوطه است 15/8 متر و ضلع شرقی که عرض محسوب می گردد، 14 متر است . چهارطاقی نیز که طول شرقی غربی دارد به طول 6 متر و عرض 5/5 متر دیده می گردد. به همین ترتیب ابعاد داخلی بنا نیز به طول 3 متر و عرض 2/60 متر بوده و گنبدکروی بر آن مبتنی است .

مصالح ساختمانی چهار طاق آغمیون سنگ رودخانه به صورت قلوه سنگ هایی در حدود 30 سانتی متر و ملات گچ و آهک است. ارتفاع گنبد از کف 3/6 متر، ارتفاع طاق های چهارگانه در حدود 1/9 متر، ارتفاع پایه یا دیوارهای چهارگانه که گنبد کروی بر روی آن ها قرار گرفته است 2 متر و ارتفاع گنبد 1/6 متر است.

در محوطه بیرونیی (مزارع ) سفال های خشن با لبه و نقوش کم و خمیر ماسه دار و به مقدار قابل توجه سنگ چخماق طبیعی و مصنوعی پیدا می گردد.

از قراین برمی آید که این بنا در اصل یک آتشکده یا عبادتگاه ها ساسانی بوده که در ادوار بعد از اسلام به صورت امامزاده درآمده و قبری مرتفع از کف بنا در وسط چهارطاقی وجود دارد که از سنگ قبر شکسته آن فقط سه تکه موجود است که با سرهم بندی آن ها تاریخ 708 ه.ق برمی آید. این بنا در محل به امامزاده حسن معروف است .

از این اثر تاریخی جز بخشی از پایه های سنگی آن چیزی نمانده است. همان طور که اشاره شد، این بنا که یک چهارطاقی سنگی است به چهارطاقی ساسانی یا آغمیون معروف است.

این گنبد مدت ها است که فروریخته و ویران شده است. آنچه از قرائن به دست می آید نشان می دهد این بنا یک آتشکده یا عبادتگاه ساسانی بوده است. این اثر باستانی در اول فروردین سال 1347 به شماره 794 در فهرست میراث ملی به ثبت رسیده است.