آنچه باید در خصوص لایه اپیدرم پوست خود بدانید - سرمایه گذاری ایکیوسی

آناتومی لایه اپیدرم پوست

اپیدرم نازک ترین و بیرونی ترین لایه پوست است. این لایه در بالای درم یا همان لایه میانی پوست ساخته شده از بافت همبند و هیپودرم (لایه پایینی یا چربی پوست) قرار می گیرد. ضخامت اپیدرم بسته به اینکه کدام قسمت از بدن را می پوشاند فرق دارد. نازک ترین بخش از این لایه روی پلک ها با ضخامت 0.05 میلی متر و ضخیم ترین قسمت از آن در کف دست ها و پاها با ضخامت 1.5 میلی متر است. اپیدرم روی کف دست ها و پاها ضخیم ترین بخش از این لایه محسوب می گردد چون یک لایه سلول اضافی دارد.

اپیدرم از لایه های مختلفی از سلول های پوست ساخته شده که به طور مداوم بازسازی می شوند و به سمت سطح آن فشار می آورند. لایه های تشکیل دهنده اپیدرم عبارت اند از:

• لایه بازال (Stratum basale): این لایه پایه حاوی سلول های پوستی کوچک و گردی است که به آن ها سلول های بازال می گویند. سلول های بازال به طور مداوم تقسیم می شوند و سلول های تازه پوست را به سمت سطح اپیدرم فشار می دهند و در طول فرایند چرخش سلول های پوست جایگزین سلول های قدیمی می شوند.
• لایه سلول سنگ فرشی (Stratum spinosum): این لایه ضخیم و خاردار حاوی سلول های سنگ فرشی است که با برآمدگی های خاردار در کنار هم قرار گرفته اند. این سلول های مسطح با بالغ شدن سلول های پایه تشکیل می شوند و به سطح پوست فشار می آورند. سلول های سنگ فرشی تازه تشکیل شده کراتینوسیت نامیده می شوند. این سلول ها پروتئین سختی به نام کراتین فراوری می نمایند که به ساختار بخشیدن به پوست یاری می نماید.
• لایه لوسیدوم (Stratum lucidum): این لایه از پوست حاوی کراتینوسیت هایی هستند که از لایه سنگ فرشی عبور می نمایند و به صاف شدن و چسبیدن به هم ادامه می دهند. این لایه ها با هم ترکیب می شوند و تا زمانی که خشک شوند و بمیرند، به سمت بالا حرکت می نمایند. این لایه شفاف یک لایه اضافی از کراتینوسیت است که در کف دست ها و پاها یافت می گردد.
• لایه شاخی پوست (Stratum corneum): این لایه خارجی ترین لایه اپیدرم پوست است و از کراتینوسیت های ریخته و مرده ساخته می گردد. وقتی کراتینوسیت های تازه از اپیدرم عبور می نمایند و به سطح می رسند، دائما از بین می روند. این لایه یک سد محافظ آبی نازک هم روی پوست ایجاد می نماید.

تفاوت در ظاهر و اثربخشی عملکرد هر بخش از لایه اپیدرم پوست از ساختار سلول های آن معین می گردد. به عنوان مثال، لایه بازال حاوی ملانوسیت ها و سلول های مرکل است. ملانوسیت ها سلول هایی هستند که رنگ دانه ای پوستی به نام ملانین را ایجاد می نمایند. سلول های مرکل به پایانه های عصبی درم نزدیک هستند و به حس لامسه یاری می نمایند. لایه سلول سنگ فرشی هم حاوی سلول های لانگرهانس است. این سلول های ایمنی خود را به باکتری ها، ویروس ها و سمومی که وارد پوست شکسته می شوند متصل می نمایند.

وظیفه لایه اپیدرم پوست چیست؟

اپیدرم بخشی از سیستم پوششی بدن است که شامل پوست، مو، ناخن، غدد عرق و غدد چربی می گردد. این سیستم پوششی یک سد محافظ در اطراف بدن شما ایجاد می نماید تا از آن در برابر محیط و میکروب های موجود در آن محافظت کند. سلول های پوستی اپیدرم (کراتینوسیت ها) و پروتئین (کراتین) با یکدیگر ترکیب می شوند تا سد محافظ پوست را تشکیل دهند.

اپیدرم به طور مداوم سلول های پوستی تازهی فراوری می نماید که به سطح پوست شما فشار می آورند و یک لایه محافظ پوست مرده را تشکیل می دهند. این فرایند یک مانع فیزیکی در برابر مواد شیمیایی، جراحت و آب ایجاد می نماید. به علاوه، این لایه از پوست یاری می نماید تا میکروب ها و باکتری ها را از بدنتان دور نگه دارید. به این ترتیب، از عفونت جلوگیری می گردد. هنگامی که میکروب ها وارد پوست آسیب دیده می شوند، سلول های لانگرهانس اپیدرم خود را به مهاجمانی مانند میکروب ها متصل می نمایند و به سیستم ایمنی شما اعلام می نمایند که باید برای حفاظت از بدن در برابر آن ها فعال گردد.

ملانین ایجاد شده در لایه اپیدرم به پوست شما رنگ می دهد و از آن در برابر آسیب اشعه ماوراء بنفش محافظت می نماید. نور خورشید باعث می گردد اپیدرم ملانین بیشتری فراوری کند و پوست را تیره و محافظت کند. با این حال، قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید به سلول های پوست آسیب می رساند. ممکن است این اتفاق باعث آفتاب سوختگی و حتی سرطان پوست گردد.

لایه اپیدرم پوست به نگه داشتن آب در پوست و مرطوب ماندن آن هم یاری می نماید. این لایه یک سد محافظ آبی ایجاد می نماید که پوست شما را هیدراته می نماید. این عملکرد باعث می گردد که از دست دادن آب بدن تنظیم گردد. در نهایت، کراتینوسیت های اپیدرم (سلول های پوست) نور ماوراء بنفش خورشید را به ویتامین دی تبدیل می نمایند که یک ماده مغذی ضروری برای سلامت استخوان و سیستم ایمنی بدن است.

مسائل و بیماری های مرتبط لایه پوستی اپیدرم

بیماری و عفونت های مختلف پوستی بر اپیدرم شما تأثیر می گذارند و علائمی مانند خشکی پوست، تاول، لکه های تیره پوستی، برآمدگی های ملتهب و بثورات را ایجاد می نمایند. مسائل و بیماری های مرتبط با اپیدرم عبارت اند از:

• عفونت های پوستی باکتریایی: عفونت های زرد زخم و استافیلوکوک (staphylococcal) باعث ایجاد ضایعات قرمز پوستی می شوند که اغلب خارش دارند و پوسته ای زرد رنگ ایجاد می نمایند.
• عفونت های پوستی ویروسی: ویروس هایی که موجب زونا و ویروس هرپس سیمپلکس (HSV-1) می شوند، باعث ایجاد بثورات پوستی دردناک و تاول می شوند. زگیل های ناشی از عفونت های ویروسی هم روی اپیدرم ظاهر می شوند.
• عفونت قارچی پوست: عفونت پای ورزشکار، کرم حلقوی و قارچی باعث خارش و قرمزی نواحی مختلف پوست می گردد. ممکن است این نواحی متورم گردد، ترک بخورد یا تاول بزند.
• آکنه: جوش های عادی، سرسیاه و سرسفید زمانی ایجاد می شوند که روغن های پوست، باکتری ها و سلول های مرده پوستی در بخش بالایی اپیدرم، منافذ فولیکول های مو را مسدود نمایند.
• پسوریازیس: فراوری سریع سلول های پوستی باعث تحریک سیستم ایمنی می گردد و سبب ایجاد لکه های پوسته پوسته قرمز یا بنفشی روی پوست با پوسته های سفید و نقره ای می گردد که دچار خارش یا سوزش می شوند.
• اگزما: لکه های پوستی خشک، دارای خارش و ملتهب که ممکن است قرمز، بنفش، خاکستری یا قهوه ای تیره به نظر برسند. محرک ها، آلرژن ها یا یک سد آب ضعیف پوستی در لایه اپیدرم می تواند مقصر ایجاد چنین لکه های آزاردهنده ای باشد.
• پیسی (Vitiligo): وقتی که سلول های ملانین از بین بروند و دیگر نتوانند رنگ دانه پوستی بسازند، لکه های سفیدی روی پوست ایجاد می گردد.
• ملاسما: ملانوسیت های بزرگ در اپیدرم ممکن است باعث ایجاد لکه های تیره روی پوست شوند.
• کراتوز اکتینیک (Actinic keratosis): توده های پیش سرطانی پوست که شبیه به لکه های خشک و پوسته داری به نظر می رسند. این توده ها ممکن است به علت وجود کراتینوسیت های آسیب دیده (سلول های پوست) ایجاد شوند.
• بیماری پوست مرغی (Keratosis pilaris): برجستگی های کوچکی که روی بازوها، پاها یا باسن ایجاد می شوند. این برجستگی ها ممکن است به علت کراتین بیش از حد، پروتئینی که اپیدرم را تقویت می نماید، ایجاد شوند.
• ایکتیوز (Ichthyosis): این بیماری مجموعه ای از اختلالات پوستی است و باعث خشکی و ضخیم شدن پوست می گردد که شبیه فلس های خشن و قرمز ماهی است. این اختلالات به وسیله ژن های جهش یافته ایجاد می شوند و منجر به رشد و ریزش غیر طبیعی سلول های پوستی خواهند شد.
• بیماری پروانه ای (Epidermolysis bullosa): این بیماری جزو بیماری های پوستی نادر است. وقتی ژن های جهش یافته بر پروتئین های اتصال اپیدرم تأثیر می گذارند، ممکن است پوست شنماینده ای ایجاد گردد که به راحتی تاول می زند و زخم می گردد.

علاوه براین، ممکن است اپیدرم تحت تأثیر انواع مختلف سرطان قرار گیرد که از جمله عبارت اند از:

• ملانوما: این بیماری نوعی سرطان پوست است که در آن ملانوسیت های اپیدرم بیش از حد رشد می نمایند و ضایعات قهوه ای یا سیاه رنگی با نام خال های سرطانی ایجاد می نمایند.
• کارسینوم سلول بازال: این بیماری شایع ترین نوع سرطان پوست است. در این بیماری، سلول های بازال آسیب دیده به طور غیر قابل کنترلی رشد می نمایند و باعث ایجاد برجستگی های گرد گوشتی یا لکه های صورتی می شوند.
• کارسینوم سلول سنگ فرشی: این نوع سرطان پوست در اثر رشد بیش از حد سلول های سنگ فرشی ایجاد می گردد. در این بیماری، چیزی شبیه برجستگی های قرمز سفت، لکه های پوسته پوسته یا زخم هایی ظاهر می گردد که بهبود می یابد و دوباره پس از مدتی سر باز می نماید.
• کارسینوم سلول مرکل: این سرطان نادر و تهاجمی پوست زمانی ایجاد می گردد که سلول های مرکل در لایه اپیدرم خارج از کنترل رشد می نمایند.

روش های تشخیص مسائل پوستی مربوط به لایه اپیدرم

اگر درباره برجستگی های پوستی، رشد پوست یا بثورات ایجاد شده روی لایه اپیدرم پوست خود نگران هستید، به یک پزشک متخصص پوست و مو مراجعه کنید. او می تواند از روش های مختلف برای تشخیص دقیق مشکل شما استفاده کند.

روش های تشخیصی استانداردی که به تشخیص مسائل مربوط به اپیدرم یاری می نمایند عبارت اند از:

• معاینات پوستی: پزشک متخصص هنگام ویزیت به پوست شما برای آنالیز علائم بیماری های پوستی مانند قرمزی، آکنه و خشکی پوست نگاه می نماید.
• غربال گری سرطان پوست: پزشک متخصص هنگام ویزیت در پی علائم اولیه مربوط به بافت غیرطبیعی یا رشد سرطانی در پوست شما خواهد بود.
• آزمایش های آلرژی پوستی: اگر مسائل پوستی شما مربوط به آلرژی باشد، یک پزشک متخصص می تواند تست آلرژی را انجام دهد تا از این موضوع مطمئن گردد. این آزمایش ها معمولا شامل سوزن زدن پوست با سوزن حاوی یک آلرژن و انتظار برای واکنش پوستی می شوند.
• آزمایش خون: آزمایش خون هم می تواند به پزشک شما در تشخیص آلرژی و سایر بیماری های پوستی یاری کند.
• نمونه برداری پوست: پزشک متخصص با تیغ یا چاقوی جراحی نمونه های کوچکی از پوست یا ضایعات پوستی شما برمی دارد. این نمونه ها از نظر علائم سرطان پوست، پسوریازیس، اگزما یا عفونت زیر میکروسکوپ پزشکی آنالیز می شوند.

نکاتی برای سالم نگه داشتن اپیدرم

با مراقبت از پوست خود می توانید لایه اپیدرم آن را سالم نگه دارید. نکاتی مربوط به سبک زندگی و مراقبت از پوست که به شما در انجام دادن این کار یاری می نمایند، به این ترتیب هستند:

• با پوست خود ملایم برخورد کنید: صورت و بدن خود را با یک پاک نماینده ملایم بشویید و برای جلوگیری از خشک شدن پوست از آب گرم، نه داغ، بهره ببرید. هنگام اصلاح پوست صورت و بدن، از پوست خود با کرم، ژل یا لوسیون مخصوص اصلاح محافظت کنید.
• پوست خود را آب رسانی کنید: برای بهبود پوست های خشک و دچار خارش، به بازیابی سد آبی اپیدرم یاری کنید. در پی مرطوب نماینده هایی با موادی مانند اوره، سرامیدها، اسید لاکتیک یا گلیسرول باشید که به آب رسانی و التیام پوست یاری می نمایند.
• هر روز از کرم ضد آفتاب بهره ببرید: از یک کرم ضد آفتاب مقاوم در برابر رطوبت با طیف وسیع حفاظتی و فاکتور محافظتی در برابر آفتاب (SPF) 30 یا بیشتر بهره ببرید. استفاده از ضد آفتاب، دور ماندن از نور خورشید در ساعات اوج تابش نور خورشید و پوشاندن پوست به جلوگیری از ایجاد سرطان در لایه اپیدرم یاری می نماید.
• پوست خود را آنالیز کنید: به طور مرتب پوست خود را آنالیز کنید تا علائم سرطان مانند خال های غیرطبیعی که خارش، خونریزی یا تغییر شکل می دهند نداشته باشد. بدن خود را در یک آینه قدی آنالیز کنید تا به سادگی بتوانید به هر قسمت از بدن خود از جمله پا، دست، گردن و پوست سر خود نگاه کنید.
• سیگار نکشید: سیگار کشیدن می تواند پوست شما را سریع تر پیر کند و فرایند بهبود زخم های پوستی را طولانی تر کند. علاوه براین، سیگار کشیدن می تواند شرایط پوستی مانند پسوریازیس را بدتر کند.

کلام آخر

اپیدرم لایه بیرونی پوست است که به محافظت از بدن شما در برابر آسیب دیدگی، نور خورشید و میکروب ها یاری می نماید. لایه های مختلفی از سلول ها اپیدرم پوست را تشکیل می دهند. این لایه های سلولی دائما به سلول های تازه پوستی تبدیل می شوند و سلول های مرده دفع می شوند. سلول های اپیدرم به پوست شما رنگ دانه هم می دهند و به بدن یاری می نمایند نور خورشید را به ویتامین دی تبدیل کند.

مسائل و بیماری های پوستی معمولا روی لایه اپیدرم قابل مشاهده هستند و علائمی مانند خشکی پوست، برآمدگی های ملتهب و بثورات ایجاد می نمایند. مراقبت از پوست با پاک نماینده های ملایم، مرطوب نماینده های آب رسان و کرم ضد آفتاب می تواند به حفظ سلامت لایه اپیدرم یاری کند. اگر نگران سلامت پوست خود هستید یا فکر می کنید به مسائل و بیماری های پوستی مبتلا شده اید، بهتر است به یک پزشک متخصص پوست و مو مراجعه کنید. او می تواند با روش های تشخیصی مختلف مشکل شما را ارزیابی و بعد از آن، درمان کند.

منبع: health